گذر انرژی هوش مصنوعی: تحلیل فرصت از دست رفته شرکت‌های نفتی بزرگ در تأمین برق مراکز داده
خلاصه تحلیلی: با وجود رشد انفجاری تقاضای برق ناشی از **مراکز داده هوش مصنوعی**، شرکت‌های **Big Oil** در تأمین این نیاز جدید بازار شکست خورده‌اند. دلیل این امر، ناتوانی در تغییر مدل کسب‌وکار از تولید نفت به **تولید و توزیع برق** و همچنین تأکید روزافزون بر استفاده از **انرژی‌های پاک** در زیرساخت‌های فناوری است. برندگان واقعی این رونق، شرکت‌های تأسیساتی و تولیدکنندگان انرژی تجدیدپذیر هستند.
۱. ماهیت تقاضای انرژی هوش مصنوعی و تفاوت آن با تقاضای نفت
توسعه سریع **هوش مصنوعی (AI)** و نیاز آن به **مراکز داده (Data Centers)** عظیم، منجر به یک افزایش ناگهانی در **تقاضای جهانی برق** شده است. طبق گزارش‌ها، تا سال ۲۰۳۰، مصرف برق مرتبط با AI و دیتاسنترها می‌تواند بیش از **۸ درصد** از برق جهانی را به خود اختصاص دهد.
- الکتریسیته، نه نفت: انرژی مورد نیاز مراکز داده، عمدتاً به شکل **برق** است، در حالی که نفت، تنها کمتر از ۱ درصد از برق جهانی را تأمین می‌کند. مدل کسب‌وکار شرکت‌های نفتی بر فروش سوخت‌های فسیلی مایع متمرکز است، نه تولید برق شبکه.
- **نیاز به منابع پایدار:** شرکت‌های بزرگ فناوری (Big Tech) تحت فشار شدید سرمایه‌گذاران و مقررات **ESG** (محیط زیستی، اجتماعی و حاکمیتی) هستند تا مراکز داده خود را با **انرژی‌های پاک** (تجدیدپذیر) تأمین کنند.
۲. دلایل استراتژیک ناکامی شرکت‌های نفتی
شرکت‌های **اکسون‌موبیل** و **شل**، به جای سرمایه‌گذاری گسترده در پروژه‌های تولید برق در مقیاس بالا یا تأسیسات شبکه برق، عمدتاً بر روی پروژه‌های سنتی **نفت و گاز** متمرکز مانده‌اند. این انفعال استراتژیک دو دلیل کلیدی دارد:
۲.۱. تمرکز بیش از حد بر بازدهی کوتاه مدت
سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های برق، به‌ویژه پروژه‌های تجدیدپذیر و ذخیره‌سازی، نیازمند افق زمانی طولانی‌تر و بازدهی اولیه پایین‌تر نسبت به استخراج نفت است. **شرکت‌های نفتی** که تحت فشار سهامداران برای بازدهی سریع و توزیع سود بالا هستند، تمایلی به تغییر اساسی در مدل سرمایه‌گذاری خود نشان نداده‌اند.
۲.۲. ریسک بازار عرضه بیش از حد نفت
همزمان با رشد تقاضای برق، این شرکت‌ها تولید نفت خود را افزایش داده‌اند، که خطر ایجاد **مازاد عرضه (Supply Glut)** را در بازار نفت افزایش داده و سودآوری آن‌ها را تهدید می‌کند. این نشان می‌دهد که آن‌ها همچنان به روندهای قدیمی بازار نفت، به‌جای جهش به سمت فرصت‌های جدید برق، وفادار مانده‌اند.
۳. برندگان واقعی رونق انرژی هوش مصنوعی
برندگان اصلی این رونق جدید، بازیگران متفاوتی در عرصه انرژی هستند:
- شرکت‌های تأسیساتی (Utility Companies): این شرکت‌ها مسئولیت مدیریت و توزیع شبکه برق را بر عهده دارند و به‌طور مستقیم از افزایش تقاضا و نیاز به زیرساخت‌های انتقال و توزیع بهره می‌برند.
- توسعه‌دهندگان انرژی‌های تجدیدپذیر: شرکت‌هایی که در پروژه‌های خورشیدی، بادی و ذخیره‌سازی سرمایه‌گذاری می‌کنند، می‌توانند شرکای کلیدی برای تأمین انرژی سبز مراکز داده باشند.
در نهایت، مقاله اکونومیست تأکید می‌کند که **انقلاب هوش مصنوعی** یک فرصت طلایی برای **گذر انرژی** بود که شرکت‌های نفتی، به دلیل پایبندی به مدل‌های قدیمی و ناتوانی در ورود به تجارت تولید برق، آن را از دست دادند.